2013-2014 10. SINIFLAR TÜRK EDEBİYATI I. DÖNEM 2. YAZILI SINAV SORULARI VE CEVAPLARI

1-      KUTADGU BİLİG

 Yagız yir yaşıl kök kün ay birle tün                                 (Kara yer ile mavi göğü, güneş ile ayı, gece ile gündüzü,            

Törütti halayık öd ödlek bu kün                                      zaman ile zamaneyi ve mahlûkları o yarattı.)

Tiledi töritti bu bolmış kamug                                          (İstedi ve bütün bu varlıkları yarattı; bir kere: “Ol” dedi, bütün

Bir ök bol tidi boldı kolmış kamug                                  dilekleri oldu.)                   

a)      Yukarıdaki şiirin nazım türü(şekli) nedir?(4p)    

b)      Yukarıdaki şiirin nazım birimi nedir?(3p) 

c)       Yukarıdaki şiirin uyak ve rediflerini gösteriniz.(8p) 

2-      Alegorik bir eser olarak bilinen Kutadgu Bilig’de olay dört kahramanın konuşmaları üzerinden anlatılmaktadır. Bu dört kahraman devlet yönetimiyle ilişkili kimselerdir ve bu kişiler belli bir düşünceyi temsil eder. Bu eserde geçen Kün-Toğdı ve Odgurmuş’un devlet yönetimiyle ilişkisi neydi ve hangi düşünceyi temsil ediyorlardı?(10p)

3-      Divan-ı Lugat’it-Türk’ün Türk Edebiyatında ilk olarak değerlendirilebilecek unsurları üç madde halinde yazınız.(12p)

4-      Türklerin tarihte kullandığı alfabelerin isimlerini yazınız.(8p)

Başlıya baş eğdirdim, dizliye diz çöktürdüm. Üstte Tanrı, altta yer bahşettiği için gözle görülmeyen, kulakla işitilmeyen doğuda gün doğusuna, güneyde…… batıda….. Sarı altınını, beyaz gümüşünü, kenar ipeğini, binek atını, kara samurunu milletime kazanıverdim, tanzim ediverdim. Yoksa bu sözümde yalan var mı?

Türk beyleri, milleti bunu işitin! Türk milletini toplayıp il tutacağını burda vurdum. Yanılıp öleceğini yine burda vurdum. Her ne sözüm varsa ebedi taşa vurdum. Ona bakarak bilin.

                                                                                                                                 ORHUN ABİDELERİ

5-      Göktürk kitabelerinden alınan yukarıdaki metin Bilge Kağan’ın milletine seslenişi ele alınmıştır. Bu metinden de hareketle bu kitabelerin yazılış amacını kısaca yazınız.(10p)

6-      Aşağıdaki boşlukları uygun kelimelerle doldurunuz. (20p)

Atabet’ül  Hakayık ……………………………………………………………..tarafından yazılmıştır.

Divanı Hikmet ……………………………………………………………..ölçüsüyle yazılmıştır.

ORHUN ABİDELERİ üç kitabeden oluşur. Bunlardan birisi Bilge Kağan adına birisi ………………………………………………adına diğeri de …………………………………………….adına dikilmiştir.

……………………………………………………..isimli eser edebiyatımızdaki ilk mesnevi olarak bilinir.

Türk Edebiyatının ilk yazarı olarak Orhun Abide’lerinden kitabenin birisini dönemin kağanı adına diken ………………………………………….bilinir.

Koşuğun divan edebiyatındaki karşılığı …………………….. , halk edebiyatındaki karşılığı ………………………..dır.

İslamiyet öncesi Türk edebiyatı, ……………………………….. ve …………………………… olmak üzere ikiye ayrılır.

Eski Hun beylerinden birinin çok güzel iki kızı vardı. Bu bey kızları ile ancak Tanrıların evlenebileceğini düşünüyordu. Bu sebeble ülkesinin kuzey tarafında yüksek bir kule yaptırarak iki güzel kızını Tanrılarla evlenmek üzere buraya yerleştirdi. Bir süre sonra kuleye gelen bir kurdun Tanrı olduğu düşüncesiyle kızlar bu kurtla evlendiler. Bu evlenmeden doğan Dokuz Oğuzların sesi kurt sesine benzerdi.

7-      Yukarıda özeti verilen destan hangi Türk devletinin hangi destanından alınmıştır?(10p)

8-      Aşağıdaki boşluklara söz konusu destanların hangi Türk milletlerine ait olduğunu yazınız. (8p)

 Oğuz Kağan Destanı    : ……………………..                                               

 Bozkurt  Destanı          : …………………….. 

 Ergenekon Destanı      : …………………….

Göç Destanı                 : ……………………

9-       Aşağıdaki boşluklara söz konusu destanların hangi milletlere ait olduklarını yazınız. (7p)

Gılgamış      : ………….....

İgor              : …………….   

Şehname      : …………….

1-      KUTADGU BİLİG

 Yagız yir yaşıl kök kün ay birle tün                                 (Kara yer ile mavi göğü, güneş ile ayı, gece ile gündüzü,            

Törütti halayık öd ödlek bu kün                                      zaman ile zamaneyi ve mahlûkları o yarattı.)

Tiledi töritti bu bolmış kamug                                          (İstedi ve bütün bu varlıkları yarattı; bir kere: “Ol” dedi, bütün

Bir ök bol tidi boldı kolmış kamug                                  dilekleri oldu.)                   

a)      Yukarıdaki şiirin nazım türü(şekli) nedir?(4p)   

mesnevi

b)      Yukarıdaki şiirin nazım birimi nedir?(3p) 

                  beyit

c)       Yukarıdaki şiirin uyak ve rediflerini gösteriniz.(8p) 

-ün: tam uyak

-mış kamug: redif

-ol: tam uyak

2-      Alegorik bir eser olarak bilinen Kutadgu Bilig’de olay dört kahramanın konuşmaları üzerinden anlatılmaktadır. Bu dört kahraman devlet yönetimiyle ilişkili kimselerdir ve bu kişiler belli bir düşünceyi temsil eder. Bu eserde geçen Kün-Toğdı ve Odgurmuş’un devlet yönetmiyle ilişkisi neydi ve hangi düşünceyi temsil ediyorlardı?(10p)

Kün-Toğdı: Hükümdardır. Adaleti temsil eder.

Odgurmuş: vezirin kardeşidir. Akıbet/ Kanaat /Kabullenişi temsil eder.

3-      Divan-ı Lugat’it-Türk’ün Türk Edebiyatında ilk olarak değerlendirilebilecek unsurları üç madde halinde yazınız.(12p)

İlk Dilbilgisi kitabıdır.

İlk atasözleri kitabıdır.

Koşuk, Sagu, Sav örneklerine İlk burada rastlanır.

4-      Türklerin tarihte kullandığı alfabelerin isimlerini yazınız.(8p)

Başlıya baş eğdirdim, dizliye diz çöktürdüm. Üstte Tanrı, altta yer bahşettiği için gözle görülmeyen, kulakla işitilmeyen doğuda gün doğusuna, güneyde…… batıda….. Sarı altınını, beyaz gümüşünü, kenar ipeğini, binek atını, kara samurunu milletime kazanıverdim, tanzim ediverdim. Yoksa bu sözümde yalan var mı?

Türk beyleri, milleti bunu işitin! Türk milletini toplayıp il tutacağını burda vurdum. Yanılıp öleceğini yine burda vurdum. Her ne sözüm varsa ebedi taşa vurdum. Ona bakarak bilin.

                                                                                                                                 ORHUN ABİDELERİ

5-      Göktürk kitabelerinden alınan yukarıdaki metin Bilge Kağan’ın milletine seslenişi ele alınmıştır. Bu metinden de

hareketle bu kitabelerin yazılış amacını kısaca yazınız.(10p)

Kağanın halka hesap verdiği, özeleştiride bulunduğu,  halkı için bu zamana kadar neleri başardığı ve neleri başarmak istediği ortaya konulmuştur. Ayrıca gelecekte halkın neler yapması gerektiğine dair bilgiler içeriyor

6-      Aşağıdaki boşlukları uygun kelimelerle doldurunuz. (20p)

Atabet’ül  Hakayık ……EDİP AHMET YÜKNEKİ……..tarafından yazılmıştır.

Divanı Hikmet ……………HECE…………..ölçüsüyle yazılmıştır.

ORHUN ABİDELERİ üç kitabeden oluşur. Bunlardan birisi Bilge Kağan adına birisi …………KÜL TİGİN……adına diğeri de …………TONYUKUK……….adına dikilmiştir.

………………KUTADGU BİLİG………..isimli eser edebiyatımızdaki ilk mesnevi olarak bilinir.

Türk Edebiyatının ilk yazarı olarak Orhun Abide’lerinden kitabenin birisini dönemin kağanı adına diken …………YOLLUĞ TİĞİN…….bilinir.

Koşuğun divan edebiyatındaki karşılığı …GAZEL….. , halk edebiyatındaki karşılığı ………KOŞMA..dır.

İslamiyet öncesi Türk edebiyatı, …SÖZLÜ…….. ve ……………YAZILI…… olmak üzere ikiye ayrılır.

Eski Hun beylerinden birinin çok güzel iki kızı vardı. Bu bey kızları ile ancak Tanrıların evlenebileceğini düşünüyordu. Bu sebeble ülkesinin kuzey tarafında yüksek bir kule yaptırarak iki güzel kızını Tanrılarla evlenmek üzere buraya yerleştirdi. Bir süre sonra kuleye gelen bir kurdun Tanrı olduğu düşüncesiyle kızlar bu kurtla evlendiler. Bu evlenmeden doğan Dokuz Oğuzların sesi kurt sesine benzerdi.

7-      Yukarıda özeti verilen destan hangi Türk devletinin hangi destanından alınmıştır?(10p)

UYGUR-TÜREYİŞ

8-      Aşağıdaki boşluklara söz konusu destanların hangi Türk milletlerine ait olduğunu yazınız. (8p)

 Oğuz Kağan Destanı    : …………………HUN                                            

 Bozkurt  Destanı          : …………………GÖKTÜRK

 Ergenekon Destanı      : …………………….GÖKTÜRK

Göç Destanı                 : ……………………UYGUR

9-       Aşağıdaki boşluklara söz konusu destanların hangi milletlere ait olduklarını yazınız. (7p)

Gılgamış      : …………..... SÜMER                

İgor              : …………….    RUS

Şehname      : …………….İran(fars)